Đóng cửa dạy vua

Vua Bảo Đại. Ảnh: Wiki

Nhân chuyện Trump dọa cả Thượng viện có nguy cơ đóng cửa chính phủ, nhiều nhân vật quan trọng bị đuổi việc, Bộ trưởng Bộ QP James Mattis từ chức và nhiều người thất vọng với cách hành xử của TT quốc gia mạnh nhất thế giới, có người bảo, nên mở lớp dạy Trump học cách làm chủ Nhà Trắng.

Hôm Chủ Nhật đi café, nghe một bậc cao nhân kể vài chi tiết về vua Bảo Đại, mình ghi ra đây để khỏi quên, nhớ ra chuyện Trump khá giống. Cũng nhờ các bậc trí nhân có kiến thức lịch sử kiểm chứng.

Số là Bảo Đại du học Pháp suốt thời trẻ, 9 tuổi (1922) đã sang Pháp, rồi được Khâm sứ Trung kỳ là Jean François Eugène Charles nhận làm con nuôi và cho ăn học bên Paris. Là con của vua Khải Định nên khi vua cha mất, ông được nối ngôi (1925). Tuy làm vua nhưng vẫn bỏ mặc quốc sự cho triều đình, còn mình tiếp tục du học.

Mãi năm 1932 mới lên tầu thủy về nước và chấp chính. Trong buổi thiết triều đầu tiên, vua Bảo Đại ngạc nhiên cả sân rồng rộng lớn không có ai. Quay sang hỏi tả hữu mới biết mọi người đang phủ phục dưới sân, mông chổng lên trời.

Đã quen với cảnh bên Pháp gặp nhau có bắt tay chào hỏi, eye contact – nhìn vào mắt nhau, vua Bảo Đại vô cùng ngạc nhiên. Và sau đó ông không phân biệt thế nào là chiếu chỉ, dụ chỉ… đại loại những mệnh lệnh của vua ban.

Triều đình sợ quá, họp bàn và ra nghị quyết trung ương là phải đào tạo lại vua. Bảo Đại phải học cách đi đứng của hoàng đế thay vì đi như catwalk như bên Paris, cách xưng hô ta, bệ hạ, nhà ngươi, cho lui, lệnh trảm, lệnh tấu… những điều basic (cơ bản) của một nhà vua cần biết.

Tuy thế, ông vua du học Pháp nên mọi giao tiếp thích kiểu Pháp. Bảo Đại đã cải cách công việc trong triều như sắp xếp lại việc nội chính, hành chính.

Ví dụ Bảo Đại cho phép thần dân không phải quỳ lạy mà có thể ngước nhìn vua khi lễ giá tới, mỗi khi vào chầu các quan Tây không phải chắp tay xá lạy mà chỉ bắt tay vua, các quan ta cũng không phải quỳ lạy. Kiểu chổng mông lên trời đã bãi bỏ từ đó.

Mình từng đăng ảnh một vị đại sứ ta bên tây khi tiếp tân, cầm ly rượu không đúng cách bị dân mạng mắng ầm ầm. Của đáng tội, làm thần dân “chân đất mắt toét” như mình không biết lễ nghi thì thông cảm được, nhưng đi sứ phải thạo, biết bắt tay, biết cầm ly rượu, biết chém tiếng Anh, Pháp, Đức… mới xứng tầm.

Hơn 80 năm trước triều đình Huế phải đóng cửa để dạy vua vì muốn bộ mặt quốc gia được tôn trọng “người nhà nhìn ra, người ta trông vào.”

Câu chuyện “dạy vua” không thời nào cũ. Giờ nên dạy cả Tổng thống Hoa Kỳ làm sao chính phủ không đóng cửa và hiểu thế nào là luật để không ngồi xổm lên.

HM.